Te informacje są również dostępne w języku: ukraińskim | українська | rosyjskim | русский

W odpowiedzi na bezprecedensowy i niczym niesprowokowany atak wojskowy prezydenta Rosji Władimira Putina na Ukrainę Unia Europejska wprowadziła kompleksowy pakiet daleko idących sankcji mający na celu:
- ograniczenie zdolności Kremla do finansowania wojny
- obciążenie rosyjskich elit politycznych odpowiedzialnych za inwazję realnymi kosztami gospodarczymi i politycznymi
- uszczuplenie bazy gospodarczej Rosji.
Sankcje są dobrze przemyślane i ukierunkowane – uderzają w czułe punkty Rosji, wywierając możliwie najsilniejszy wpływ na rosyjskie elity polityczne, są także dobrze skoordynowane z działaniami naszych sojuszników.
Przyjęte sankcje wymieniono poniżej.
Sankcje wobec osób i podmiotów ujętych w wykazie
Zakaz dostarczania środków finansowych i zasobów gospodarczych obejmuje:
Osoby
- zakaz wjazdu do UE
- zamrożenie aktywów
- zakaz dostarczania środków finansowych
Podmioty
- zamrożenie aktywów
- zakaz dostarczania środków finansowych
- Aby objąć sankcjami wszystkich członków rządu Rosji i ich rodziny, a także wspierających agresję wojskową oligarchów, biznesmenów, propagandzistów, osoby szerzące dezinformację i osoby działające w głównych sektorach rosyjskiej gospodarki, rozszerzamy kryteria dodawania osób i podmiotów do wykazu.
- Ulepszenie sprawozdawczości poprzez wprowadzenie wymogu, aby osoby umieszczone w wykazie aktywnie ujawniały wszystkie swoje aktywa w UE. Dzięki temu śledzenie i zamrażanie aktywów jest znacznie skuteczniejsze.
Środki dotyczące usług finansowych i usług dla przedsiębiorstw
Uniemożliwiamy Rosji dostęp do unijnych rynków kapitałowych, zwiększamy koszty zaciągania pożyczek przez podmioty objęte sankcjami i stopniowo osłabiamy bazę przemysłową Rosji przez:
- zakaz nabywania papierów wartościowych wyemitowanych przez wybrane rosyjskie banki (w tym bank centralny) i przez rząd Rosji oraz zakaz udzielania im jakichkolwiek pożyczek
- zamrożenie aktywów szeregu rosyjskich banków i wprowadzenie zakazu ich finansowania
- całkowity zakaz wszelkich transakcji z niektórymi rosyjskimi przedsiębiorstwami państwowymi z różnych sektorów, tworzącymi militarno-przemysłowy kompleks Kremla
- doprecyzowanie, że kryptoaktywa wchodzą w zakres „zbywalnych papierów wartościowych”
- rozszerzenie na wszystkie waluty urzędowe UE zakazów wywozu banknotów i sprzedaży zbywalnych papierów wartościowych objęcie zakazem wszystkich portfeli kryptoaktywów, niezależnie od wysokości salda portfela
- zakaz wystawiania ratingów Rosji i przedsiębiorstwom rosyjskim przez unijne agencje ratingowe oraz zakaz świadczenia usług ratingowych rosyjskim klientom
- zakaz świadczenia na rzecz Rosji usług w zakresie kryptoaktywów o wysokiej wartości
- zakaz udzielania przez fundusze powiernicze porad zamożnym Rosjanom, co utrudni im przechowywanie ich majątku w UE
- zakaz świadczenia na rzecz rosyjskiego rządu oraz osób prawnych, podmiotów lub organów mających siedzibę w Rosji niektórych usług związanych – bezpośrednio lub pośrednio – z działalnością gospodarczą, takich jak: rachunkowość, audyt, badania ustawowe, usługi księgowe i usługi doradztwa podatkowego, doradztwo informatyczne, doradztwo prawne, usługi architektoniczne i inżynieryjne, doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, usługi public relations, usługi badania rynku i opinii publicznej, usługi w zakresie badań i analiz technicznych oraz usługi reklamowe.
- uderzenie w rosyjskie elity poprzez zakaz przyjmowania od nich dużych depozytów w bankach UE.
Blokujemy także rosyjskie rezerwy walutowe w UE przez:
- decyzję o wykluczeniu głównych banków rosyjskich z systemu SWIFT – dominującego na świecie systemu rozliczeń międzybankowych
- zakaz inwestowania w projekty współfinansowane przez rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich. Zakazano też dostarczania do Rosji banknotów euro.
Sankcje te uniemożliwiają tym bankom szybkie i skuteczne przeprowadzanie transakcji finansowych na całym świecie.
Sektor energii
Zakaz eksportu określonych technologii rafineryjnych, który uzupełnia obowiązujący od 2014 r. zakaz eksportu wyposażenia naftowego, utrudnia Rosji modernizację rafinerii ropy i zwiększa jej koszty.
Zakaz importu wszelkich form rosyjskiego węgla kamiennego.
Daleko idący zakaz nowych inwestycji w rosyjski sektor energetyczny, z ograniczonymi wyjątkami dotyczącymi cywilnej energii jądrowej i transportu niektórych produktów energetycznych do UE.
Całkowity zakaz importu wszelkiego rodzaju ropy naftowej i produktów naftowych z Rosji drogą morską. Zakaz podlega pewnym okresom przejściowym, aby umożliwić sektorowi i rynkom światowym dostosowanie się do sytuacji, oraz przewiduje tymczasowe wyłączenie ropy naftowej rurociągowej w celu zapewnienia stopniowego wycofywania. Umożliwia to UE i jej partnerom zabezpieczenie alternatywnych dostaw i minimalizuje wpływ na światowe ceny ropy naftowej.
Zakazane będą nowe inwestycje UE w rosyjski sektor wydobywczy, z wyjątkiem niektórych surowców.
Grupa G-7 i wszystkie państwa członkowskie UE ustaliły pułap cenowy dla eksportu rosyjskiej ropy naftowej drogą morską, ustalony na maksymalną cenę 60 USD za baryłkę. Ma to pomóc w dalszym ograniczeniu dochodów Rosji i utrzymaniu stabilności światowych rynków energii, a także w rozwiązaniu problemu inflacji i utrzymaniu kosztów energii na stabilnym poziomie.
Sektor transportu
- Zakaz eksportu, sprzedaży, dostaw i przekazywania do Rosji wszelkich samolotów i innych statków powietrznych oraz ich części i wyposażenia
- Zakaz dokonywania wszelkich napraw i konserwacji oraz świadczenia usług finansowych w związku z nimi
- Zamknięcie przestrzeni powietrznej UE dla wszystkich samolotów zarejestrowanych w Rosji lub należących do właścicieli rosyjskich bądź kontrolowanych z Rosji – w tym prywatnych odrzutowców oligarchów
- Ograniczenia w eksporcie sprzętu nawigacji morskiej i technologii łączności radiowej
- Całkowity zakaz drogowego przewozu towarów w UE dla rosyjskich i białoruskich ciężarówek (wyjątki obejmują usługi pierwszej potrzeby, takie jak transport produktów rolnych i spożywczych, pomocy humanitarnej i surowców energetycznych)
- Zakaz wstępu do portów UE dla statków pod banderą rosyjską (wyjątki dotyczą transportu środków medycznych, żywności, surowców energetycznych i pomocy humanitarnej)
Produkty podwójnego zastosowania i zaawansowane produkty technologiczne
Zaostrzenie i rozszerzenie dotychczasowych środków kontroli eksportu produktów podwójnego zastosowania, a przez to osłabienie wrażliwych sektorów rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego oraz ograniczenie dostępu Rosji do kluczowych zaawansowanych technologii, np.:
- dronów i oprogramowania dla dronów
- oprogramowania do urządzeń szyfrujących
- półprzewodników i zaawansowanej elektroniki
- silników do dronów
- chemikaliów, które mogłyby być stosowane w broni chemicznej
- przedmiotów związanych z egzekwowaniem prawa
- materiałów specjalnych i maszyn przemysłowych.
- sprzętu maskującego i środków rozpraszania tłumu, komponentów elektronicznych zidentyfikowanych w rosyjskim uzbrojeniu.
Rozszerzenie wykazu podmiotów objętych surowszymi sankcjami, w tym przedsiębiorstw działających w sektorze wojskowym i obronnym, które wspierają inwazję pod względem logistycznym i materialnym.
Sankcje utrudniają Rosji dostęp do ważnych technologii wykraczających poza produkty i technologie podwójnego zastosowania, a z czasem obniżą jej zdolności technologiczne.
Sankcje uniemożliwiają publiczne finansowanie lub świadczenie pomocy finansowej na rzecz handlu z Rosją i wsparcia inwestycyjnego dla niej, w tym krajowego wsparcia eksportu.
Unijne środki ograniczające handel: zakaz eksportu i importu
UE, w porozumieniu z krajami G-7 i innymi partnerami o podobnych poglądach, z dniem 15 marca 2022 r. zaprzestała stosowania wobec Rosji zasady najwyższego uprzywilejowania w ramach WTO. Pozbawia to Rosję najważniejszych korzyści handlowych wynikających z członkostwa w WTO.
UE postanowiła działać nie przez podwyższenie ceł na importowane towary, ale przez szereg sankcji obejmujących zakaz importu i eksportu towarów. Przede wszystkim:
- unijny zakaz importu wszystkich gotowych produktów i półproduktów stalowych
- unijny zakaz eksportu towarów luksusowych, który ma bezpośrednio uderzyć w rosyjskie elity
- dodatkowe zakazy importu, w tym cementu, wyrobów gumowych, drewna, napojów spirytusowych, napojów alkoholowych, luksusowych owoców morza
- dalsze ukierunkowane zakazy eksportu – o wartości 10 mld euro – w sektorach wrażliwych dla Rosji ze względu na jej uzależnienie od dostaw z UE. Dotyczą one na przykład komputerów kwantowych, zaawansowanych półprzewodników, wrażliwych maszyn, sprzętu transportowego i chemikaliów. Obejmuje to również specjalistyczne katalizatory stosowane w przemyśle rafineryjnym. Przyczyni się to do degradacji rosyjskiej bazy technologicznej i zdolności przemysłowych Rosji
- objęcie obowiązującym zakazem eksportu paliwa do silników odrzutowych i dodatków paliwowych, które mogą być stosowane przez armię rosyjską
- zakaz bezpośredniego i pośredniego zakupu, importu lub transferu złota, jeżeli pochodzi ono z Rosji
- zakaz eksportu mniej zaawansowanych technologicznie produktów używanych przez wojsko, takich jak drony do użytku rekreacyjnego, złożone urządzenia generatorowe, laptopy, kamery i soczewki, aparatura radionawigacyjna i aparatura do transmisji lub odbioru głosu, obrazy lub dane.
FAKT
- Zakaz eksportu towarów luksusowych z UE pozbawia rosyjskie elity takich towarów jak luksusowe samochody, zegarki czy biżuteria. Zakaz importu obejmuje powszechnie cenione rosyjskie produkty, takie jak wódka i kawior.
- Zakaz importu rosyjskiego węgla dotyczy jednej czwartej całego rosyjskiego światowego eksportu węgla, co narazi Rosję na utratę 8 mld euro rocznych dochodów.
- Po stronie eksportu łączna szacunkowa wartość wprowadzonych dotychczas ograniczeń w eksporcie towarów i technologii wynosi 32,5 mld euro. Stanowi to 36 proc. unijnego eksportu przed inwazją.
- 57 proc. wielkości importu przed inwazją jest objęte środkami, co odpowiada 89,9 mld euro.
- Łączna wartość ograniczeń eksportowych nałożonych na usługi wynosi 3,28 mld euro (16 proc. eksportu usług z UE do Rosji w 2021 r.).
- Żaden ze środków przyjętych przez UE nie dotyczy w żaden sposób handlu produktami rolnymi ani spożywczymi, w tym pszenicą i nawozami, między państwami trzecimi a Rosją.
Wyłączenie Rosji z zamówień publicznych i korzystania z europejskich pieniędzy
- Całkowity zakaz udziału obywateli i podmiotów rosyjskich w zamówieniach publicznych w UE.
- Ograniczenie finansowego i niefinansowego wsparcia w ramach programów UE, Euratomu i państw członkowskich udzielanego rosyjskim podmiotom publicznym lub podmiotom kontrolowanym przez Rosję. Nie zostaną zawarte żadne nowe umowy ani porozumienia z rosyjskimi organami publicznymi ani podmiotami powiązanymi.
FAKT
Komisja wypowiada udział rosyjskich organów publicznych lub podmiotów powiązanych we wszystkich obowiązujących umowach o udzielenie dotacji i zawiesza wszystkie powiązane płatności w ramach programów „Horyzont 2020”, Euratom i Erasmus+.
W przypadku programu „Horyzont Europa” (z wyjątkiem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych i Europejskiej Rady ds. Innowacji) do uczestnictwa nie kwalifikują się żadne podmioty prawne (publiczne ani prywatne) z siedzibą w Rosji, na Białorusi lub na niekontrolowanych przez rząd terytoriach Ukrainy.
Środki wizowe
9 września 2022 r. Rada uzgodniła całkowite zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją. Oznacza ono, że obywatele Rosji nie mogą już korzystać z uprzywilejowanego dostępu do UE i że obowiązują ich dłuższe, droższe i trudniejsze procedury ubiegania się o wizę. Państwa członkowskie mają dużą swobodę w rozpatrywaniu składanych przez obywateli Rosji wniosków o wydanie wiz krótkoterminowych i mogą zapewnić większą kontrolę w odniesieniu do obywateli tego kraju podróżujących do UE. UE pozostanie otwarta dla niektórych kategorii podróżnych ubiegających się o wizę w istotnych celach, zwłaszcza dla członków rodzin obywateli UE, dziennikarzy, dysydentów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.
Komisja przedstawiła również wniosek ustawodawczy w sprawie nieuznawania paszportów rosyjskich wydanych na okupowanych terenach Ukrainy. Obecnie wniosek oczekuje na decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jego przyjęcia.
Sankcje wobec podmiotów szerzących dezinformację
Państwowe media i prokremlowskie źródła informacji szerzące dezinformację odgrywają zasadniczą rolę we wspieraniu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Stanowi to poważne i bezpośrednie zagrożenie dla porządku publicznego i bezpieczeństwa w UE. Dlatego UE postanowiła nałożyć sankcje na kremlowskie narzędzia dezinformacji i manipulowania informacjami.
Wstrzymane zostaje nadawanie i rozpowszechnianie programów nadawanych w Unii – lub przeznaczonych do odbioru na jej terytorium – przez rosyjskie media Russia Today, Sputnik, Rossija RTR/RTR Planeta, Rossija 24/Russia 24 i TV Centre International, NTV/NTV Mir, Rossija 1, REN TV oraz Pierwyj Kanał. Chodzi o drogę kablową, satelitarną, a także IPTV, platformy, strony internetowe, aplikacje itp. Zawieszone zostają wszystkie odnośne licencje, zezwolenia i porozumienia dotyczące dystrybucji. Dotyczy to również nadawania do państw trzecich.
Zakazano również reklamowania produktów lub usług w środkach masowego przekazu objętych sankcjami.
EUvsDisinfo: dezinformacja na temat Ukrainy
Środki te uzupełniają sankcje uzgodnione23 lutego 2022 r. w odniesieniu do obwodów donieckiego i ługańskiego, które obejmują w szczególności:
- zakaz importu towarów z tych obszarów
- ograniczenia handlu i inwestycji w niektórych sektorach gospodarki
- zakaz świadczenia usług turystycznych
- zakaz eksportu niektórych towarów i technologii.
Białoruś
Pakiet sankcji wobec Białorusi uderza w najważniejsze sektory i osoby wspierające działania wojenne Rosji.
Sankcje w celu usunięcia luk i dalszego ograniczenia importu i eksportu w kluczowych sektorach gospodarki:
- likwidacja zwolnienia dotyczącego umów zawartych przed przyjęciem dotychczasowych sankcji
- nowe zakazy importu potażu, drewna, cementu, żelaza i stali oraz produktów z gumy oraz zakazy eksportu niektórych rodzajów maszyn, produktów i technologii podwójnego zastosowania oraz innych zaawansowanych produktów i technologii, które mogą przyczyniać się do rozwoju potencjału Białorusi pod względem wojskowym, technologicznym, obronnym i bezpieczeństwa
- restrykcje wymierzone w wysokich rangą wojskowych białoruskich
- zakaz dotyczący systemu SWIFT – podobny do obowiązującego w odniesieniu do Rosji – oraz rozszerzenie obowiązujących ograniczeń finansowych, również podobnych do ograniczeń obowiązujących względem Rosji.
6 października 2022 r. sankcje te rozszerzono na wszystkie niekontrolowane przez rząd obszary Ukrainy w obwodach donieckim, ługańskim, zaporoskim i chersońskim.
Proces przystąpienia do WTO
W związku ze zdecydowanym wsparciem rosyjskiej inwazji ze strony Białorusi, proces przystąpienia tego kraju zostaje zawieszony i UE nie będzie uczestniczyć w żadnych pracach związanych z akcesją. Potwierdzono to 22 marca 2022 r. we wspólnym oświadczeniu z innymi członkami WTO o podobnych poglądach
Grupa zadaniowa „Freeze and Seize”
Komisja powołała grupę zadaniową „Freeze and Seize”, która ma zbadać powiązania między majątkiem należącym do osób objętych sankcjami UE a działalnością przestępczą. Prowadzenie dochodzeń i ściganie przestępstw leży w gestii państw członkowskich, ale celem grupy zadaniowej jest poprawa koordynacji na szczeblu operacyjnym, aby zapewnić skuteczne egzekwowanie sankcji UE we wszystkich państwach członkowskich.
W skład grupy zadaniowej wchodzą przedstawiciele Komisji, punktów kontaktowych z każdego państwa członkowskiego, Eurojustu oraz Europolu. Grupa koordynuje prace z grupą zadaniową REPO (ang. Russian Elites, Proxies, and Oligarchs), utworzoną przez państwa G-7, Australię i Unię Europejską. Spotkania grupy będą odbywać się co tydzień. Grupa będzie funkcjonować dotąd, dokąd będzie to niezbędne.
Odzyskiwanie i konfiskata mienia
Aby wesprzeć wdrażanie unijnych sankcji, Komisja zaproponowała dodanie naruszenia unijnych środków ograniczających do unijnego wykazu przestępstw oraz zaostrzenie przepisów dotyczących odzyskiwania i konfiskaty mienia. W obliczu trwającej agresji Rosji na Ukrainę niezwykle istotne jest, aby unijne środki ograniczające były w pełni wdrażane. Ich naruszanie nie może się nikomu opłacać. Celem przedstawionych wniosków jest zapewnienie w przyszłości skutecznej konfiskaty aktywów osób fizycznych i podmiotów, które obchodzą środki ograniczające.