Te informacje są również dostępne w języku: ukraińskim | українська | rosyjskim | русский
W odpowiedzi na bezprecedensową agresję na Ukrainę UE przyjęła dotychczas dziesięć pakietów dotkliwych sankcji wobec Rosji. Są one wymierzone w gospodarkę rosyjską i pozbawiają Rosję krytycznych i nowoczesnych technologii i rynków, co znacznie ogranicza zdolność tego kraju do prowadzenia wojny.
Sankcje te mają na celu:
- ograniczenie zdolności Kremla do finansowania wojny
- obciążenie rosyjskich elit politycznych odpowiedzialnych za inwazję realnymi kosztami gospodarczymi i politycznymi
- uszczuplenie bazy gospodarczej Rosji.
Sankcje są ukierunkowane i nie mają wpływu na eksport energii i produktów rolno-spożywczych z Rosji do państw trzecich. Są także dobrze skoordynowane z działaniami naszych sojuszników.
Sankcje wobec osób i podmiotów ujętych w wykazie
Sankcje związane z działaniami, które podważają integralność terytorialną, suwerenność i niepodległość Ukrainy lub im zagrażają, zostały nałożone na:
Aby objąć sankcjami wszystkich członków rządu Rosji i ich rodziny, a także wspierających agresję wojskową oligarchów, biznesmenów, propagandzistów, osoby szerzące dezinformację i osoby działające w głównych sektorach rosyjskiej gospodarki, rozszerzamy kryteria dodawania osób i podmiotów do wykazu.
Ulepszenie sprawozdawczości przez wprowadzenie wymogu, aby osoby umieszczone w wykazie aktywnie ujawniały wszystkie swoje aktywa w UE. Dzięki temu śledzenie i zamrażanie aktywów jest znacznie skuteczniejsze.
Środki dotyczące usług finansowych i usług dla przedsiębiorstw
Uniemożliwiamy Rosji dostęp do unijnych rynków kapitałowych, zwiększamy koszty zaciągania pożyczek i koszty transakcyjne ponoszone przez podmioty objęte sankcjami i stopniowo osłabiamy bazę przemysłową Rosji.
- zamrożenie aktywów szeregu rosyjskich banków i wprowadzenie zakazu ich finansowania
- zakaz nabywania papierów wartościowych wyemitowanych przez wybrane rosyjskie banki (w tym bank centralny) i przez rząd Rosji oraz zakaz udzielania im jakichkolwiek pożyczek
- całkowity zakaz wszelkich transakcji z niektórymi rosyjskimi przedsiębiorstwami państwowymi z różnych sektorów, tworzącymi militarno-przemysłowy kompleks Kremla
- zakaz eksportu banknotów i sprzedaży zbywalnych papierów wartościowych we wszystkich walutach urzędowych UE
- zakaz wystawiania ratingów Rosji i przedsiębiorstwom rosyjskim przez unijne agencje ratingowe oraz zakaz świadczenia usług ratingowych rosyjskim klientom
- zakaz świadczenia na rzecz Rosji usług w zakresie kryptoaktywów o wysokiej wartości oraz zakaz dotyczący wszystkich portfeli kryptoaktywów, niezależnie od ich kwoty
- zakaz udzielania przez fundusze powiernicze porad zamożnym Rosjanom, co utrudni im przechowywanie ich majątku w UE, oraz zakaz przyjmowania od nich dużych depozytów w bankach UE.
- zakaz świadczenia na rzecz rosyjskiego rządu oraz osób prawnych, podmiotów lub organów mających siedzibę w Rosji niektórych usług związanych – bezpośrednio lub pośrednio – z działalnością gospodarczą, takich jak: rachunkowość, audyt, badania ustawowe, usługi księgowe i usługi doradztwa podatkowego, doradztwo informatyczne, doradztwo prawne, usługi architektoniczne i inżynieryjne, doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, usługi public relations, usługi badania rynku i opinii publicznej, usługi w zakresie badań i analiz technicznych oraz usługi reklamowe.
- zakaz zasiadania obywateli rosyjskich w organach zarządzających infrastrukturą krytyczną w państwach członkowskich.
Blokujemy także rosyjskie rezerwy walutowe w UE przez:
- wykluczenie głównych banków rosyjskich z systemu SWIFT – dominującego na świecie systemu rozliczeń międzybankowych. Sankcje te uniemożliwiają tym bankom szybkie i skuteczne przeprowadzanie transakcji finansowych na całym świecie
- zakaz inwestowania w projekty współfinansowane przez rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich. Zakazano też dostarczania do Rosji banknotów euro.
Sektor energii
Zakaz eksportu określonych technologii rafineryjnych, który uzupełnia obowiązujący od 2014 r. zakaz eksportu wyposażenia naftowego, utrudnia Rosji modernizację rafinerii ropy i zwiększa jej koszty.
Zakaz importu wszelkich form rosyjskiego węgla kamiennego.
Daleko idący zakaz nowych inwestycji w rosyjski sektor energetyczny, z ograniczonymi wyjątkami dotyczącymi cywilnej energii jądrowej i transportu niektórych produktów energetycznych do UE.
Całkowity zakaz importu wszelkiego rodzaju ropy naftowej i produktów naftowych z Rosji drogą morską.
Zakaz rezerwacji zdolności magazynowania gazu przez obywateli rosyjskich lub podmioty rosyjskie w państwach członkowskich.
Zakazane są nowe inwestycje UE w rosyjski sektor wydobywczy, z wyjątkiem niektórych surowców.
Unia Europejska wraz z międzynarodową koalicją G7+ na rzecz pułapu cenowego ustaliła pułapy cenowe w odniesieniu do:
- eksportu rosyjskiej ropy naftowej drogą morską – pułap cenowy wynosi 60 dolarów amerykańskich za baryłkę
- produktów ropopochodnych sprzedawanych powyżej ceny ropy naftowej, takich jak olej napędowy, nafta i benzyna (pułap cenowy wynosi 100 dolarów amerykańskich)
- produktów ropopochodnych sprzedawanych poniżej ceny ropy naftowej, takich jak olej opałowy i benzyna ciężka, odzwierciedlających dynamikę rynku (pułap cenowy wynosi 45 dolarów amerykańskich za baryłkę).
Ich celem jest jeszcze mocniej uderzyć w dochody Rosji i ograniczyć zdolności tego kraju do prowadzenia wojny w Ukrainie. Pułapy cenowe pomogą również ustabilizować światowe rynki energii, co przyniesie korzyści krajom na całym świecie.
Sektor transportu
- zakaz eksportu, sprzedaży, dostaw i przekazywania do Rosji wszelkich samolotów i innych statków powietrznych oraz ich części i wyposażenia
- zakaz dokonywania wszelkich napraw i konserwacji oraz świadczenia usług finansowych w związku z nimi
- zamknięcie przestrzeni powietrznej UE dla wszystkich samolotów zarejestrowanych w Rosji lub należących do właścicieli rosyjskich bądź kontrolowanych z Rosji – w tym prywatnych odrzutowców oligarchów
- ograniczenia w eksporcie sprzętu nawigacji morskiej i technologii łączności radiowej
- całkowity zakaz drogowego przewozu towarów w UE dla rosyjskich i białoruskich ciężarówek (wyjątki obejmują usługi pierwszej potrzeby, takie jak transport produktów rolnych i spożywczych, pomocy humanitarnej i surowców energetycznych)
- zakaz wstępu do portów UE dla statków pod banderą rosyjską (wyjątki dotyczą transportu środków medycznych, żywności, surowców energetycznych i pomocy humanitarnej)
- nieuznawanie Rosyjskiego Morskiego Rejestru Statków na poziomie UE oraz zakaz przyjmowania wszystkich statków widniejących w tym rejestrze, niezależnie od bandery, pod jaką pływają
- zakaz świadczenia usług morskich przez przedsiębiorstwa z UE w handlu między Rosją i państwami trzecimi, chyba że ma zastosowanie pułap cen ropy naftowej.
Produkty podwójnego zastosowania i zaawansowane produkty technologiczne
UE zaostrzyła i rozszerzyła dotychczasowe środki kontroli eksportu produktów podwójnego zastosowania, aby osłabić wrażliwe sektory rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego, oraz ograniczyła dostęp Rosji do kluczowych zaawansowanych technologii.
- drony i oprogramowanie dla dronów
- oprogramowanie do urządzeń szyfrujących
- półprzewodniki i zaawansowana elektronika
- silniki do dronów
- chemikalia, które mogłyby być stosowane w broni chemicznej
- przedmioty związane z egzekwowaniem prawa
- materiały specjalne i maszyny przemysłowe
- sprzęt maskujący i środki rozpraszania tłumu
- metale ziem rzadkich
- kamery termograficzne
- elementy elektroniczne zidentyfikowane w systemach uzbrojenia (śmigłowce, pociski, drony i pojazdy kołowe).
UE rozszerzyła również wykaz podmiotów objętych surowszymi sankcjami, w tym przedsiębiorstw działających w sektorze wojskowym i obronnym, które wspierają inwazję pod względem logistycznym i materialnym.
Sankcje utrudniają Rosji dostęp do ważnych technologii wykraczających poza produkty i technologie podwójnego zastosowania, a z czasem obniżą jej zdolności technologiczne.
Sankcje uniemożliwiają publiczne finansowanie lub świadczenie pomocy finansowej na rzecz handlu z Rosją i wsparcia inwestycyjnego dla niej, w tym krajowego wsparcia eksportu.
Unijne środki ograniczające handel: zakaz eksportu i importu
UE, w porozumieniu z krajami G-7 i innymi partnerami o podobnych poglądach, z dniem 15 marca 2022 r. zaprzestała stosowania wobec Rosji zasady najwyższego uprzywilejowania w ramach WTO. Pozbawiło to Rosję najważniejszych korzyści handlowych wynikających z członkostwa w WTO.
UE postanowiła działać nie przez podwyższenie ceł na importowane towary, ale przez szereg sankcji obejmujących zakazy i ograniczenia importu i eksportu towarów.
- unijny zakaz importu wszystkich gotowych produktów i półproduktów stalowych
- unijny zakaz eksportu towarów luksusowych, który ma bezpośrednio uderzyć w rosyjskie elity
- dodatkowe zakazy importu, w tym cementu, wyrobów gumowych, drewna, napojów spirytusowych, napojów alkoholowych, luksusowych owoców morza
- ukierunkowany zakaz eksportu w sektorach wrażliwych dla Rosji ze względu na jej uzależnienie od dostaw z UE. Dotyczy on na przykład komputerów kwantowych, zaawansowanych półprzewodników, wrażliwych maszyn, sprzętu transportowego i chemikaliów. Obejmuje on również specjalistyczne katalizatory stosowane w przemyśle rafineryjnym. Taki zakaz przyczyni się do osłabienia rosyjskiej bazy technologicznej i zdolności przemysłowych Rosji
- objęcie obowiązującym zakazem eksportu paliwa do silników odrzutowych i dodatków paliwowych, które mogą być stosowane przez armię rosyjską
- zakaz bezpośredniego i pośredniego zakupu, importu lub transferu złota, jeżeli pochodzi ono z Rosji
- zakaz eksportu mniej zaawansowanych technologicznie produktów używanych przez wojsko, takich jak drony do użytku rekreacyjnego, złożone urządzenia generatorowe, laptopy, kamery i soczewki, aparatura radionawigacyjna i aparatura do transmisji lub odbioru głosu, obrazy lub dane.
FAKT
- Po stronie eksportu wartość wprowadzonych dotychczas ograniczeń i zakazów dotyczących eksportu towarów i technologii szacuje się na łącznie 43,9 mld euro. Stanowi to 49 proc. unijnego eksportu przed inwazją.
- 58 proc. wielkości importu przed inwazją jest objęte środkami, co odpowiada 91,3 mld euro.
- Łączna wartość ograniczeń eksportowych nałożonych na usługi przedsiębiorstw wynosi 3,28 mld euro (16 proc. eksportu z UE przed inwazją).
- Zakaz importu rosyjskiego węgla dotyczy jednej czwartej całego rosyjskiego światowego eksportu węgla, co narazi Rosję na utratę 8 mld euro rocznych dochodów.
- Zakaz eksportu unijnych produktów technologicznych osłabił rosyjskie sektory intensywnie korzystające z tych technologii. Szczególnie drastyczny był spadek produkcji samochodów, innych środków transportu i komputerów.
- Żaden ze środków przyjętych przez UE nie dotyczy handlu produktami rolnymi ani spożywczymi, w tym pszenicą i nawozami, między państwami trzecimi i Rosją.
Wyłączenie Rosji z zamówień publicznych i korzystania z europejskich pieniędzy
- Obywatelom i podmiotom rosyjskim całkowicie zakazano udziału w zamówieniach publicznych w UE.
- Ograniczono finansowe i niefinansowe wsparcie w ramach programów UE, Euratomu i państw członkowskich udzielane rosyjskim podmiotom publicznym lub podmiotom kontrolowanym przez Rosję. Nie zostaną zawarte żadne nowe umowy ani porozumienia z rosyjskimi organami publicznymi ani podmiotami powiązanymi.
FAKT
Komisja wypowiedziała udział rosyjskich organów publicznych lub podmiotów powiązanych we wszystkich obowiązujących umowach o udzielenie dotacji i zawiesiła do odwołania wszystkie powiązane płatności w ramach programów „Horyzont 2020”, Euratom i Erasmus+.
W przypadku programu „Horyzont Europa” (z wyjątkiem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych i Europejskiej Rady ds. Innowacji) do uczestnictwa nie kwalifikują się żadne podmioty prawne (publiczne ani prywatne) z siedzibą w Rosji, na Białorusi lub na niekontrolowanych przez rząd terytoriach Ukrainy. Na zasadzie ogólnego odstępstwa osoby mieszkające na tych terytoriach mogą – o ile nie są objęte sankcjami – nadal uczestniczyć w działaniach „Maria Skłodowska-Curie”.
Środki wizowe
9 września 2022 r. Rada osiągnęła porozumienie w sprawie całkowitego zawieszenia całkowite zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją. Oznacza to, że obywatele Rosji nie mogą już wjeżdżać do UE na uprzywilejowanych zasadach i że obowiązują ich dłuższe, droższe i trudniejsze procedury ubiegania się o wizę. Państwa członkowskie mają dużą swobodę w rozpatrywaniu składanych przez obywateli Rosji wniosków o wydanie wiz krótkoterminowych i mogą zapewnić większą kontrolę w odniesieniu do obywateli tego kraju podróżujących do UE. UE pozostanie otwarta dla niektórych kategorii podróżnych z Rosji ubiegających się o wizę w istotnych celach, zwłaszcza dla członków rodzin obywateli UE, dziennikarzy, dysydentów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.
Rosyjskie dokumenty podróży wydawane w okupowanych przez Rosję regionach w Ukrainie lub na terytoriach separatystycznych w Gruzji lub wydawane osobom zamieszkałym w tych regionach i na tych terytoriach nie będą uznawane za ważne dokumenty podróży przy ubieganiu się o wizę lub przekraczaniu granic strefy Schengen.
Sankcje wobec podmiotów szerzących dezinformację:
Państwowe media i prokremlowskie źródła informacji szerzące dezinformację odgrywają zasadniczą rolę we wspieraniu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Stanowi to poważne i bezpośrednie zagrożenie dla porządku publicznego i bezpieczeństwa w UE. Dlatego UE postanowiła nałożyć sankcje na kremlowskie narzędzia dezinformacji i manipulowania informacjami.
- wstrzymanie nadawania i rozpowszechniania programów nadawanych w Unii – lub przeznaczonych do odbioru na jej terytorium – przez rosyjskie media Russia Today, Sputnik, Rossija RTR/RTR Planeta, Rossija 24/Russia 24 i TV Centre International, NTV/NTV Mir, Rossija 1, REN TV oraz Pierwyj Kanał. Chodzi o drogę kablową, satelitarną, a także IPTV, platformy, strony internetowe, aplikacje itp.
- zawieszenie wszystkich odnośnych licencji, zezwoleń i porozumień dotyczących dystrybucji. Dotyczy to również nadawania do państw trzecich.
- zakaz reklamowania produktów lub usług w środkach masowego przekazu objętych sankcjami.
Odzyskiwanie i konfiskata mienia
Aby wesprzeć wdrażanie unijnych sankcji, Komisja zaproponowała dodanie naruszenia unijnych środków ograniczających do unijnego wykazu przestępstw oraz zaostrzenie przepisów dotyczących odzyskiwania i konfiskaty mienia. Niezwykle istotne jest, aby unijne środki ograniczające były w pełni wdrażane. Ich naruszanie nie może się nikomu opłacać. Celem przedstawionych wniosków jest zapewnienie w przyszłości skutecznej konfiskaty aktywów osób fizycznych i podmiotów, które obchodzą środki ograniczające.