EU-bijstand aan Oekraïne

De EU is eensgezind in haar onwrikbare steun aan Oekraïne in de Russische aanvalsoorlog en illegale pogingen om Oekraïens grondgebied te annexeren. Wij zijn vastbesloten Oekraïne en zijn bevolking zo lang als nodig politieke, financiële, economische, humanitaire, militaire en diplomatieke steun te blijven geven.

In totaal bedraagt de EU-steun aan Oekraïne sinds het begin van de Russische aanvalsoorlog bijna 98 miljard euro. Deze omvat onder andere: 

De EU, haar lidstaten en haar financiële instellingen hebben besloten om een “Team Europa”-aanpak te volgen als reactie op de Russische aanvalsoorlog. Dit betekent dat we samenwerken en onze middelen en deskundigheid bundelen, waardoor onze steun aan Oekraïne een grotere impact heeft. 

Sinds het begin van de agressie heeft Team Europa 43,4 miljard euro aan steun voor Oekraïne beschikbaar gesteld. Hieronder valt:

• macrofinanciële bijstand 
• begrotingssteun 
• noodhulp 
• crisisresponsmaatregelen 
• humanitaire hulp 

Om Oekraïne te blijven steunen, is binnen de EU-begroting voor 2023 19,5 miljard euro aan kortetermijnhulp aan Oekraïne mogelijk gemaakt, waaronder een ongekend steunpakket van 18 miljard euro aan leningen met gunstige voorwaarden. Dit kwam bovenop de 11,6 miljard euro aan leningen en subsidies in 2022. Daarmee kon Oekraïne:

• doorgaan met het betalen van lonen en pensioenen
• kritieke infrastructuur herstellen die door de oorlog is beschadigd
• essentiële openbare diensten zoals ziekenhuizen, scholen en huisvesting voor gevluchte personen in stand houden
• de macro-economische stabiliteit in stand houden

De Oekraïne-faciliteit: steun voor herstel en wederopbouw, en de weg naar EU-toetreding

Om Oekraïne te ondersteunen bij zijn langetermijninspanningen voor wederopbouw en toewerken naar het EU-lidmaatschap, heeft de EU een specifiek financieel instrument ingesteld voor de jaren 2024 tot en met 2027. Dankzij de Oekraïne-faciliteit kan de EU Oekraïne in deze periode tot 50 miljard euro aan voorspelbare en flexibele financiële steun geven.

Terwijl de voorwaarden van de faciliteit worden bepaald, kan de Commissie Oekraïne gedurende een beperkte periode noodoverbruggingsfinanciering van maximaal 1,5 miljard euro per maand verstrekken. Dit zal ervoor zorgen dat Oekraïne zijn inspanningen kan richten op het winnen van de oorlog en salarissen, pensioenen en elementaire openbare diensten kan blijven betalen. Tot dusver heeft Oekraïne al 4,5 miljard euro van deze cruciale steun ontvangen.

De faciliteit onderstreept het vaste voornemen van de EU om Oekraïne te steunen, zowel in het licht van de vóórtdurende aanvalsoorlog van Rusland als op de weg naar het EU-toetreding.

Lees meer over de Oekraïne-faciliteit

In februari 2023 hebben de Commissie en Oekraïne de associatie van Oekraïne met het programma voor de eengemaakte markt (SMP) ondertekend. Deze overeenkomst zal Oekraïense bedrijven ondersteunen door 

• eenvoudigere markttoegang  
• een gunstig ondernemingsklimaat 
• duurzame groei  
• internationalisering 

Daarnaast heeft de EU in januari 2024 voorgesteld de opschorting van alle douanerechten, contingenten en handelsbeschermingsmaatregelen voor de Oekraïense uitvoer naar de EU te verlengen tot juni 2025. De Commissie heeft sindsdien voorgesteld de schorsing met nog een jaar te verlengen.

De EU verleent ook garanties via financiële instellingen zoals de EIB en de EBWO. Dit stelt de Oekraïense regering in staat leningen te verstrekken waarmee bedrijven essentiële diensten kunnen aanbieden. 

Daarnaast is via het EU-mechanisme voor civiele bescherming meer dan 145.000 ton bijstand in natura met een geschatte waarde van ruim 798 miljoen euro door EU-landen en partners aan Oekraïne verstrekt. De EU en de lidstaten hebben ook meer dan 110 miljoen euro uitgetrokken voor humanitair mijnenruimen, waarvan 21,5 miljoen euro uit de EU-begroting.

In 2022 heeft de EU 330 miljoen euro vrijgemaakt voor een noodhulpprogramma, dat heeft gezorgd voor de toegang tot basisbehoeften, zoals onderwijs, gezondheidszorg en voedsel. Door dit programma werden zowel ontheemden in eigen land als hun gastgemeenschappen beschermd en bovendien werden kleine en middelgrote ondernemingen en de landbouw ondersteund.  

Ander belangrijke doelen zijn de wederopbouw van kleinschalige civiele infrastructuur, het waarborgen van energievoorzieningszekerheid en het versterken van de cyberveiligheid, de mediavrijheid en de bestrijding van desinformatie. Lopende projecten ter waarde van 286 miljoen euro zijn aangepast om tegemoet te komen aan de dringende behoeften ter plaatse. 

Omdat de behoeften in Oekraïne in hoog tempo toenemen, hebben we uit de rescEU-voorraden geput voor medische benodigdheden, tijdelijk onderdak en stroomgeneratoren, maar ook voor gespecialiseerde uitrusting voor mogelijke chemische, biologische, radiologische en nucleaire bedreigingen van de volksgezondheid.  

Sinds het begin van de oorlog hebben we Oekraïne in totaal 127 miljoen euro aan rescEU-steun verstrekt.

De EU coördineert medische evacuaties van Oekraïense patiënten die dringend moeten worden behandeld, waarbij tot dusver meer dan 3100 patiënten naar ziekenhuizen in heel Europa zijn overgebracht om daar gespecialiseerde zorg te krijgen.  

In september 2022 werd de Medevac-hub van de EU geopend in Rzeszów, Polen. De hub biedt patiënten die uit Oekraïne aankomen een veilige ruimte, voordat zij worden overgebracht naar een ziekenhuis in een ander Europees land om daar te worden behandeld. 

Daarnaast heeft de Commissie logistieke hubs voor civiele bescherming opgezet in Polen, Roemenië en Slowakije, zodat de hulp zo snel mogelijk in Oekraïne terechtkomt. Deze hubs zullen de bijstand via het Uniemechanisme voor civiele bescherming helpen te kanaliseren. 

Op 21 april 2023 trad Oekraïne toe tot het EU-mechanisme voor civiele bescherming, het Europees solidariteitskader dat landen helpt die door een ramp overbelast zijn. 

Na de invasie heeft de EU onmiddellijk de richtlijn tijdelijke bescherming in werking gesteld. Deze geeft personen die op de vlucht zijn voor de oorlog in Oekraïne bepaalde rechten in de EU, waaronder

De EU-landen hebben sindsdien meer dan vier miljoen mensen uit Oekraïne verwelkomd in het kader van deze tijdelijke beschermingsregeling, die tot maart 2025 is verlengd.  

De Commissie heeft voor maximale flexibiliteit gezorgd zodat de EU-landen ook niet-besteed geld uit de cohesiefondsen kunnen gebruiken ter ondersteuning van mensen die op de vlucht zijn voor de oorlog. Hierdoor is tot 17 miljard euro beschikbaar gekomen. 

Informatie voor oorlogsvluchtelingen

In het kader van de reactie van de Europese Unie op de Russische agressie tegen Oekraïne hebben de Europese Commissie en aangrenzende EU-landen op 12 mei 2022 de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne ingesteld. De solidariteitscorridors zijn essentiële corridors voor de uitvoer van landbouwproducten uit Oekraïne en voor de invoer van goederen die het land nodig heeft, van humanitaire hulp tot diervoeder en meststoffen. 

Sinds mei 2022 hebben de solidariteitscorridors de volgende resultaten behaald: 

• hulp bij de uitvoer van ongeveer 122 miljoen ton Oekraïense goederen, waaronder 64 miljoen ton graan, oliehoudende zaden en andere aanverwante producten
• hulp bij de invoer in Oekraïne van meer dan 45 miljoen ton van benodigde goederen, van militaire en humanitaire hulp tot brandstof en andere producten
• levering van technische ondersteuning aan Oekraïne, Moldavië en EU-landen om procedures te vergemakkelijken en te versnellen en knelpunten aan de grens weg te werken 
• ondertekening van vrachtovereenkomsten met Oekraïne en Moldavië op 29 juni 2022 om de doorvoer en het vervoer van en naar beide landen verder te vergemakkelijken 

Sindsdien is meer dan 2 miljard euro vrijgemaakt om de solidariteitscorridors op te schalen, met behulp van bijdragen van de Commissie, de Europese Investeringsbank, de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling en de Wereldbank.

Meer informatie over de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne

In maart 2022 werd het elektriciteitsnet van Oekraïne gesynchroniseerd met dat van de EU. De EU blijft de Oekraïense energiesector steunen door te zorgen voor bidirectionele gasstromen naar het land. Oekraïne zal ook kunnen profiteren van de gemeenschappelijke aankoop van gas, vloeibaar aardgas (LNG) en waterstof door de EU. 

Daarnaast heeft de EU meer dan 8 400 stroomgeneratoren en 35 miljoen ledlampen aan Oekraïne geleverd. 

Op verzoek van de Europese Commissie is in het kader van het door de Energiegemeenschap opgerichte investeringsfonds voor Oekraïne ruim 332 miljoen euro beschikbaar gesteld om de onmiddellijke behoeften van de Oekraïense energiesector te dekken.  

In juli 2022 heeft de Commissie de Europese telecomexploitanten opgeroepen om ervoor te blijven zorgen dat de roamingkosten voor Oekraïners in de EU worden opgeschort of aanzienlijk verlaagd. 

In juni 2023 hebben de EU en Oekraïne een overeenkomst ondertekend waardoor Oekraïne kan deelnemen aan het programma Connecting Europe Facility. Hierdoor kunnen Oekraïense projectontwikkelaars EU-financiering aanvragen voor projecten in de sectoren vervoer, energie en de digitalisering, waardoor de connectiviteit van Oekraïne met zijn buurlanden in de EU verder wordt verbeterd. 

In december 2023 heeft de Commissie in Kiev een nieuw Horizon Europa-bureau geopend. De deelname van Oekraïne aan Horizon Europa en het Euratom-programma voor onderzoek en opleiding zal helpen het onderzoeks- en innovatie-ecosysteem van Oekraïne in stand te houden en te bevorderen.  

Sinds het begin van de oorlog heeft de EU haar steun ter versterking van de cyberweerbaarheid van Oekraïne verhoogd met 10 miljoen euro voor apparatuur, software en andere gerelateerde steun. Er is nog eens 19 miljoen euro verstrekt ter ondersteuning van de digitale transformatie. 

De EU steunt de strijd tegen straffeloosheid in Oekraïne met een project van 7,25 miljoen euro dat het onderzoek van het Internationaal Strafhof naar oorlogsmisdaden door Rusland zal ondersteunen. Verder steunt Eurojust een gemeenschappelijk onderzoeksteam van de EU, opgericht door Polen, Letland, Estland, Slowakije, Roemenië, Litouwen en Oekraïne (en met het Internationaal Strafhof en Europol als partners), bij zijn inspanningen om in Oekraïne gepleegde internationale misdrijven te onderzoeken.

Daarnaast heeft de Europese Commissie het Internationaal Centrum voor de vervolging van het misdrijf agressie tegen Oekraïne opgericht. Het Centrum is gevestigd in Den Haag, is ingebed in het bestaande gemeenschappelijk onderzoeksteam en ondersteunt de coördinatie van onderzoeken en het verzamelen van bewijsmateriaal over de oorlogsmisdaden die in Oekraïne zijn gepleegd. 

Meer dan 200 miljard euro aan tegoeden van de Russische centrale bank in de EU zijn geblokkeerd Tot dusver is ruim 28 miljard euro aan particuliere activa van op de sanctielijst geplaatste personen en entiteiten bevroren.

Lees meer over het ter verantwoording roepen van Rusland

^{Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 20 maart 2024.}