Sinds het begin van de oorlog door Rusland hebben de EU en haar lidstaten en financiële instellingen in een gezamenlijke “Team Europa”-aanpak 38,8 miljard euro vrijgemaakt om de algemene economische, sociale en financiële veerkracht van Oekraïne te ondersteunen. Dit gebeurde in de vorm van macrofinanciële bijstand, begrotingssteun, noodhulp, crisisrespons en humanitaire hulp.

Daarnaast is militaire bijstand ter waarde van ongeveer 20 miljard euro vrijgemaakt, waarvan 5,6 miljard euro in het kader van de Europese Vredesfaciliteit.

Dit brengt de totale steun die tot dusver sinds het begin van de Russische agressie aan Oekraïne is verleend op ongeveer 59 miljard euro. Samen met de middelen die beschikbaar zijn gesteld om de lidstaten te helpen voorzien in de behoeften van Oekraïners die de oorlog ontvluchten, bedraagt de totale steun aan Oekraïne en Oekraïners ongeveer 76 miljard euro.

Als onderdeel van de toezegging die is gedaan tijdens de ontmoeting tussen het college van Eurocommissarissen en de Oekraïense regering en de top EU-Oekraïne, zal 1 miljard euro aan EU-steun worden vrijgemaakt voor een snel herstel van Oekraïne. Dit moet worden gefinancierd door middel van leningen in het kader van het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking (NDICI) en van de Europese Investeringsbank (EIB).

Om Oekraïne te blijven steunen, verstrekt de EU in 2023 een ongekend steunpakket van wel 18 miljard euro in de vorm van leningen onder zeer gunstige voorwaarden, waarvan 12 miljard euro reeds is uitbetaald.

In 2022 heeft de EU 330 miljoen euro vrijgemaakt voor een noodhulpprogramma, dat heeft gezorgd voor de toegang tot basisbehoeften, zoals onderwijs, gezondheidszorg en voeding. Hierdoor werden zowel intern ontheemden als hun gastgemeenschappen beschermd en bovendien werden kleine en middelgrote ondernemingen en de landbouw ondersteund. Een ander belangrijk doel is de wederopbouw van kleinschalige civiele infrastructuur, het waarborgen van energiezekerheid en het versterken van de cyberveiligheid, de mediavrijheid en de bestrijding van desinformatie. Eerdere lopende projecten ter waarde van 192 miljoen euro zijn aangepast om tegemoet te komen aan de dringende behoeften ter plaatse.

Omdat de behoeften exponentieel toenemen, hebben we uit de rescEU-voorraden geput voor medische benodigdheden, tijdelijke beschutting en stroomgeneratoren, maar ook voor gespecialiseerde uitrusting voor mogelijke chemische, biologische, radiologische en nucleaire bedreigingen van de volksgezondheid in Oekraïne. Met een totale financiële waarde van meer dan 97 miljoen euro omvat de rescEU-steun wooneenheden, beschermingspakken, ontsmettingsmiddelen, beademingstoestellen, infusiepompen, patiëntmonitors, echografie-apparaten enz. De EU coördineert medische evacuaties van Oekraïense patiënten die dringend moeten worden behandeld, waarbij tot dusver meer dan 2340 patiënten naar ziekenhuizen in heel Europa zijn overgebracht om daar gespecialiseerde zorg te krijgen. In september werd in Rzeszów, Polen, een Medevac-hub van de EU geopend voor medische evacuaties van Oekraïense patiënten. De hub biedt patiënten die uit Oekraïne aankomen een veilige ruimte, voordat zij worden overgebracht naar een ziekenhuis in een ander Europees land om daar te worden behandeld.

Daarnaast heeft de Commissie logistieke hubs voor civiele bescherming opgezet in Polen, Roemenië en Slowakije, zodat de nodige hulp zo snel mogelijk in Oekraïne terechtkomt. Deze hubs zullen de bijstand via het Uniemechanisme voor civiele bescherming helpen te kanaliseren.

Op 21 april 2023 trad Oekraïne toe tot het EU-mechanisme voor civiele bescherming, het Europees solidariteitskader dat landen helpt die door een ramp overbelast zijn.

In het kader van de reactie van de Europese Unie op de Russische agressie tegen Oekraïne hebben de Europese Commissie en aangrenzende EU-lidstaten op 12 mei 2022 de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne ingesteld. De solidariteitscorridors zijn essentiële corridors voor de uitvoer van landbouwproducten uit Oekraïne en voor de in- en uitvoer van andere goederen.

Sinds mei 2022 hebben de solidariteitscorridors de volgende resultaten behaald:

• hulp bij de uitvoer van ongeveer 41 miljoen ton landbouwproducten (graan, oliezaden en aanverwante producten) en meer dan 36 miljoen ton niet-landbouwproducten (ertsen, ijzer en staal, aardmetalen, hout) uit Oekraïne, waardoor het land broodnodige inkomsten heeft gegenereerd voor Oekraïense landbouwers en bedrijven
• levering van technische ondersteuning aan Oekraïne, Moldavië en EU-landen om procedures te vergemakkelijken en te versnellen en knelpunten aan de grens weg te werken
• ondertekening van vrachtovereenkomsten met Oekraïne en Moldavië op 29 juni 2022 om de doorvoer en het vervoer van en naar beide landen verder te vergemakkelijken

Om de capaciteit van de solidariteitscorridors in stand te houden en verder te vergroten, heeft de EU via verschillende bestaande EU- en nationale programma’s aanzienlijke investeringen gemobiliseerd. De solidariteitscorridors moeten administratief en operationeel ondersteund worden, onder meer wat betreft het stroomlijnen van de grensprocedures, en er is meer financiering nodig.

In november 2022 heeft de Commissie dringend 250 miljoen euro aan subsidies vrijgemaakt om de solidariteitscorridors te stimuleren. Dit leidde snel tot verbetering, met name dankzij mobiele apparatuur om de wachttijden te verkorten en de doorstroming van het verkeer via de grensdoorlaatposten en hun toegangsroutes te verbeteren. Op middellange termijn mobiliseert de Commissie de Connecting Europe Facility (CEF) en 50 miljoen euro om de infrastructuurontwikkelingen te ondersteunen die nodig zijn om de capaciteit van de solidariteitscorridors verder te vergroten.

De Commissie, Tsjechië, Polen, Roemenië, Slowakije, de Republiek Moldavië, Oekraïne, de Europese Investeringsbank, de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling en de Wereldbankgroep hebben samen 1 miljard euro vrijgemaakt voor de solidariteitscorridors, om de voedselzekerheid wereldwijd te vergroten en de Oekraïense economie een reddingsboei toe te werpen.

Meer informatie over de solidariteitscorridors tussen de EU en Oekraïne

In de energiesector werd het elektriciteitsnet van Oekraïne gesynchroniseerd met dat van de EU. De EU blijft Oekraïne steunen in de energiesector door te zorgen voor bidirectionele gasstromen naar het land. Oekraïne zal ook kunnen profiteren van de gemeenschappelijke aankoop van gas, vloeibaar aardgas (LNG) en waterstof door de EU.

De EU levert 2500 extra generatoren, bovenop de 3000 die al sinds het begin van de oorlog zijn geleverd. Op verzoek van de Europese Commissie is in het kader van het door de Energiegemeenschap opgerichte investeringsfonds voor Oekraïne zo’n 220 miljoen euro beschikbaar gesteld om de onmiddellijke behoeften in de energiesector te dekken. De EU levert ook 35 miljoen ledlampen aan Oekraïne.

In het kader van de Europese Vredesfaciliteit is 5,6 miljard euro vrijgemaakt ter ondersteuning van de levering van militair materieel aan de Oekraïense strijdkrachten. Daarnaast pakt de militaire bijstandsmissie van de EU ter ondersteuning van Oekraïne de dringende en langetermijnopleidingsbehoeften van de Oekraïense strijdkrachten aan. De militaire steun van de EU voor Oekraïne, die rechtstreeks wordt verstrekt door de Europese Vredesfaciliteit en de lidstaten, bedraagt 20 miljard euro.

Daarnaast heeft de Commissie een verordening ter ondersteuning van de productie van munitie aangenomen, die erop gericht is met spoed munitie en raketten aan Oekraïne te leveren en de lidstaten te helpen hun voorraden aan te vullen. Door gerichte maatregelen, waaronder financiering, beoogt de verordening de productiecapaciteit van de EU op te voeren en het huidige tekort aan munitie en raketten en de componenten daarvan op te lossen.

De nieuwe verordening omvat:

• een instrument om de versterking van de industriële productiecapaciteit van de Unie voor de betrokken defensieproducten financieel te ondersteunen
• een mechanisme om knelpunten in de desbetreffende toeleveringsketens in kaart te brengen, in het oog te houden en er beter op te anticiperen
• de invoering van een tijdelijk regelgevingskader om het leveringstekort voor munitie aan te pakken

• In mei 2023 heeft de EU de opschorting van alle douanerechten, contingenten en handelsbeschermingsmaatregelen voor de Oekraïense uitvoer naar de EU met een jaar verlengd, tot juni 2024.
• De Commissie heeft de Europese telecomexploitanten opgeroepen om ervoor te blijven zorgen dat de roamingkosten voor Oekraïners in de EU worden opgeschort of aanzienlijk verlaagd.
• In februari 2023 ondertekenden de Commissie en Oekraïne de associatie van Oekraïne met het programma voor de eengemaakte markt (SMP). Deze overeenkomst biedt Oekraïne steun aan bedrijven, vergemakkelijkt de toegang tot markten, een gunstig ondernemingsklimaat, duurzame groei en internationalisering.
• In juni 2023 hebben de EU en Oekraïne een overeenkomst ondertekend waardoor Oekraïne kan deelnemen aan het programma Connecting Europe Facility. Hierdoor kunnen Oekraïense projectontwikkelaars EU-financiering aanvragen voor projecten op het gebied van vervoer, energie en digitale domeinen, waardoor de connectiviteit van Oekraïne met zijn buurlanden in de EU verder wordt verbeterd.
• Door de associatie van Oekraïne met Horizon Europa en het Euratom-programma voor onderzoek en opleiding kan het onderzoeks- en innovatie-ecosysteem van Oekraïne in stand gehouden en bevorderd worden. De Commissie heeft aangekondigd dat zij medio 2023 in Kiev een nieuw Horizon Europa-bureau zal openen.
• Sinds het begin van de oorlog heeft de EU haar onmiddellijke steun ter versterking van de cyberweerbaarheid van Oekraïne verhoogd met 10 miljoen euro voor apparatuur, software en andere gerelateerde steun. Daarnaast is 19 miljoen euro uit het pakket van 330 miljoen euro verstrekt om een veerkrachtige digitale transformatie te ondersteunen.
• De EU verleent steun via EU-garanties die worden afgegeven door financiële instellingen zoals de EIB en de EBWO. Dit moet de Oekraïense regering in staat stellen leningen te verstrekken waarmee bedrijven essentiële diensten kunnen aanbieden.
• De EU steunt ook de strijd tegen straffeloosheid in Oekraïne met een project van 7,5 miljoen euro ter ondersteuning van het onderzoek van het Internationaal Strafhof naar oorlogsmisdaden door Rusland. Een met Polen, Letland, Estland, Slowakije, Roemenië, Litouwen en Oekraïne gemeenschappelijk opgezet EU-onderzoeksteam wordt ook ondersteund door Eurojust. Lees meer over het ter verantwoording roepen van Rusland

Er zal een grootschalige wereldwijde financiële inspanning nodig zijn om Oekraïne na de oorlog weer op te bouwen. De leiding van de wederopbouw moet in handen zijn van de Oekraïense autoriteiten, in nauw partnerschap met de EU en belangrijke partners, zoals de G7, de G20 en andere landen buiten de EU, en met de internationale financiële instellingen en internationale organisaties.

Het multi-institutionele donorcoördinatieplatform is in januari 2023 opgezet om de steun van internationale donoren en financiële instellingen voor de Oekraïense economie op korte en langere termijn te coördineren. Een technisch secretariaat zal de werkzaamheden van het platform ondersteunen; de Commissie zal zorgen voor een kantoor in Brussel en de Oekraïense overheid voor een kantoor in Kiev. Dit secretariaat zal nauwe coördinatie tussen internationale donoren en internationale financiële organisaties mogelijk maken en ervoor zorgen dat de steun op coherente, transparante en verantwoordbare wijze wordt verleend.

Lees meer over de wederopbouw van Oekraïne

^{Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 22 augustus 2023.}