Για τα άτομα που εγκαταλείπουν την Ουκρανία: Τα δικαιώματά σας στην ΕΕ

Ουκρανοί υπήκοοι που διέμεναν στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους οι οποίοι εκτοπίστηκαν στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ή μετά.

Οι ανιθαγενείς και οι υπήκοοι άλλων τρίτων χωρών που απολάμβαναν διεθνή προστασία ή ισοδύναμη προστασία στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους και εκτοπίστηκαν από την Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ή μετά.

Οι μη Ουκρανοί υπήκοοι τρίτων χωρών και οι ανιθαγενείς οι οποίοι μπορούν να αποδείξουν ότι διέμεναν νόμιμα στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 βάσει έγκυρης μόνιμης άδειας διαμονής εκδοθείσας σύμφωνα με το ουκρανικό δίκαιο και οι οποίοι δεν είναι σε θέση να επιστρέψουν υπό ασφαλείς και μόνιμες συνθήκες στη χώρα καταγωγής τους δικαιούνται είτε προσωρινή προστασία της ΕΕ είτε κατάλληλη εθνική προστασία, ανάλογα με τη χώρα της ΕΕ στην οποία βρίσκονται.

Ουκρανοί υπήκοοι, οι οποίοι διέμεναν στην Ουκρανία και εκτοπίστηκαν από την Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 ή βρέθηκαν εκτός Ουκρανίας πριν από την εν λόγω ημερομηνία (λόγω εργασίας, σπουδών, διακοπών, οικογενειακών ή ιατρικών επισκέψεων ή για άλλους λόγους).

Ανιθαγενείς ή υπήκοοι τρίτων χωρών, οι οποίοι ήταν υπό καθεστώς διεθνούς προστασίας ή ισοδύναμης προστασίας στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 και οι οποίοι εκτοπίστηκαν από την Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 ή βρέθηκαν εκτός Ουκρανίας (λόγω εργασίας, σπουδών, διακοπών, οικογενειακών ή ιατρικών επισκέψεων ή για άλλους λόγους).

Ανιθαγενείς και υπήκοοι τρίτων χωρών εκτός της Ουκρανίας, οι οποίοι διέμεναν νόμιμα στην Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 βάσει έγκυρης μόνιμης άδειας διαμονής, αλλά είναι σε θέση να επιστρέψουν με ασφάλεια στη χώρα καταγωγής τους. Ωστόσο, ακόμη και στις περιπτώσεις αυτές, οι αρχές μπορούν να αποφασίσουν να σας χορηγήσουν προσωρινή προστασία. Ως εναλλακτική λύση μπορείτε να υποβάλετε αίτηση διεθνούς προστασίας.

Ανιθαγενείς και υπήκοοι τρίτων χωρών που διέμεναν νόμιμα στην Ουκρανία σε βραχυπρόθεσμη βάση πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, όπως φοιτητές και εργαζόμενοι.

Σας συμβουλεύουμε να επικοινωνήσετε με τους τοπικούς εκπροσώπους της χώρας καταγωγής σας ή με τις εθνικές αρχές της χώρας υποδοχής σας που θα σας καθοδηγήσουν κατά τη διαδικασία του ασφαλούς επαναπατρισμού σας.

Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να αποφασίσουν να επεκτείνουν την προσωρινή προστασία στα πρόσωπα που έφυγαν από την Ουκρανία πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 καθώς αυξάνονταν οι εντάσεις ή τα οποία βρίσκονταν στο έδαφος της ΕΕ (π.χ. για διακοπές ή για λόγους εργασίας) πριν από την εν λόγω ημερομηνία και τα οποία, λόγω της ένοπλης σύγκρουσης, δεν μπορούν να επιστρέψουν στην Ουκρανία. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τις τοπικές αρχές της χώρας στην οποία βρίσκεστε τώρα. Ομοίως, αν η εν λόγω χώρα της ΕΕ δεν κάνει χρήση αυτής της διακριτικής ευχέρειας για να σας χορηγήσει καθεστώς προσωρινής προστασίας, έχετε πάντα το δικαίωμα να υποβάλετε αίτηση διεθνούς προστασίας.

Και σ’ αυτή την περίπτωση θα σας επιτραπεί η είσοδος στην ΕΕ. Ανάλογα με την κατάστασή σας, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για διεθνή προστασία ή για καθεστώς νόμιμης μετανάστευσης. Οι αρχές μπορούν επίσης να αποφασίσουν να σας χορηγήσουν προσωρινή προστασία. Καταρχήν, αν είστε ασφαλής στη χώρα καταγωγής σας και μπορείτε να επιστρέψετε, θα λάβετε συνδρομή για τον επαναπατρισμό σας στη χώρα καταγωγής σας. Επικοινωνήστε απευθείας με τις εθνικές αρχές της χώρας στην οποία βρίσκεστε. Μπορείτε επίσης να συμβουλευτείτε τη διαδικτυακή πύλη της ΕΕ για τη μετανάστευση για περισσότερες πρακτικές πληροφορίες και συνδέσμους των ιστοτόπων των αρμόδιων εθνικών αρχών.

Το δικαίωμα προσωρινής προστασίας είναι «άμεσο» — δηλαδή, όταν ένα πρόσωπο επιθυμεί να το απολαύσει, το μόνο που πρέπει να πράξει είναι να ακολουθήσει τις οδηγίες των εθνικών αρχών και να αποδείξει σε αυτές την ιθαγένεια, το καθεστώς διεθνούς προστασίας ή ισοδύναμο καθεστώς προστασίας, τη διαμονή στην Ουκρανία ή τον οικογενειακό δεσμό, κατά περίπτωση, που παρέχουν το δικαίωμα προσωρινής προστασίας.

Οι εθνικές αρχές της χώρας της ΕΕ στην οποία βρίσκεστε θα πρέπει να σας ενημερώσουν σχετικά με το δικαίωμά σας να λάβετε προσωρινή προστασία. Στη συνέχεια, θα πρέπει να τους ενημερώσετε εάν επιθυμείτε να επωφεληθείτε από την προσωρινή προστασία και να ακολουθήσετε τις οδηγίες τους.

Μπορείτε να συμβουλευτείτε τον παρακάτω πίνακα για πληροφορίες σχετικά με τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Η διαδικασία θα περιλαμβάνει την καταχώριση των στοιχείων σας και την επιβεβαίωση ότι εφαρμόζεται η προσωρινή προστασία και ότι δεν ισχύει, στην περίπτωσή σας, καμία από τις ρήτρες εξαίρεσης.

Έως τις 4 Μαρτίου 2023. Αν εξακολουθούν να συντρέχουν οι λόγοι για τη χορήγηση προσωρινής προστασίας, η προσωρινή σας προστασία θα παραταθεί αυτομάτως δύο φορές για περίοδο 6 μηνών, δηλ. έως τις 4 Μαρτίου 2024. Αν οι λόγοι για τη χορήγηση της προσωρινής προστασίας εξακολουθούν να συντρέχουν, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει στο Συμβούλιο την παράταση της προσωρινής προστασίας έως και για ένα ακόμα έτος (δηλ. έως τις 4 Μαρτίου 2025).

• δικαιώματα διαμονής
• πρόσβαση στη στέγαση
• βοήθεια κοινωνικής πρόνοιας
• ιατρική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας και της ψυχολογικής υποστήριξης για παιδιά
• νόμιμη κηδεμονία και ασφαλής τοποθέτηση ασυνόδευτων παιδιών και εφήβων
• πρόσβαση των παιδιών και των εφήβων στην εκπαίδευση και/ή στην επαγγελματική κατάρτιση
• πρόσβαση στην αγορά εργασίας (με την επιφύλαξη των πολιτικών των χωρών της ΕΕ για την αγορά εργασίας)
• πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες, για παράδειγμα άνοιγμα βασικού τραπεζικού λογαριασμού
• δικαίωμα μετακίνησης σε άλλη χώρα της ΕΕ, πριν από την έκδοση άδειας διαμονής
• δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας σε χώρες της ΕΕ (εκτός από τη χώρα διαμονής της ΕΕ) για 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών από την έκδοση άδειας διαμονής στη χώρα υποδοχής της ΕΕ

Θα πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι ορισμένες χώρες της ΕΕ προσφέρουν ευρύτερα δικαιώματα από αυτά που αναφέρονται ανωτέρω (π.χ. ελεύθερη πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση κ.λπ.)

Ναι. Μόλις λάβετε προσωρινή προστασία από χώρα της ΕΕ, τα δικαιώματα που απορρέουν από την προσωρινή προστασία ισχύουν μόνο στη χώρα της ΕΕ που σας χορήγησε την άδεια διαμονής. Ωστόσο, εξακολουθείτε να έχετε το δικαίωμα να ταξιδέψετε σε άλλες χώρες εντός της ΕΕ για 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών. Βλ. παρακάτω τίτλο «Συνέχιση της μετακίνησης στην ΕΕ».

Μπορείτε επίσης να αποφασίσετε ότι επιθυμείτε να επωφεληθείτε από τα δικαιώματά σας σε χώρα της ΕΕ διαφορετική από εκείνη στην οποία διαμένετε επί του παρόντος. Εάν αλλάξετε τη διαμονή σας και μετακομίσετε σε άλλη χώρα της ΕΕ, η άδεια διαμονής στην πρώτη χώρα της ΕΕ θα λήξει και τα δικαιώματά σας θα παύσουν να ισχύουν. Η νέα χώρα υποδοχής της ΕΕ θα πρέπει να σας παράσχει προσωρινή προστασία και να σας χορηγήσει νέα άδεια διαμονής. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε τις αρχές της πρώτης χώρας υποδοχής της ΕΕ ότι σκοπεύετε να μετακομίσετε σε άλλο κράτος μέλος.

Σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στην Ελβετία, τη Νορβηγία, το Λιχτενστάιν και την Ισλανδία.

Όχι. Το δικαίωμα προσωρινής προστασίας προστίθεται στο δικαίωμα υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας.

Τα άτομα που δικαιούνται προσωρινή προστασία μπορούν, καταρχήν, να υποβάλουν αίτηση ασύλου ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι σκοπός της χορήγησης προσωρινής προστασίας είναι να περιοριστεί η ανάγκη να υποβάλετε άμεσα αίτηση διεθνούς προστασίας, καθώς θα σας χορηγηθεί άδεια διαμονής και τα συναφή δικαιώματα. Επιπλέον, οι διοικητικές διατυπώσεις για τη χορήγηση προσωρινής προστασίας περιορίζονται στο ελάχιστο λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης. Συγκριτικά, είναι αναμενόμενο ότι η διαδικασία εξέτασης μιας αίτησης διεθνούς προστασίας είναι πολυπλοκότερη λόγω της τρέχουσας κατάστασης, ότι περιλαμβάνει περισσότερα στάδια και ότι, κατά συνέπεια, χρειάζεται περισσότερος χρόνος για την ολοκλήρωσή της.

Αφού εξεταστεί μια αίτηση για διεθνή προστασία, στην περίπτωση που δεν χορηγηθεί άσυλο σε πρόσωπο που είναι επίσης επιλέξιμο για προσωρινή προστασία, το πρόσωπο αυτό εξακολουθεί να επωφελείται από προσωρινή προστασία έως ότου λήξει η περίοδος της προστασίας αυτής. Το δικαίωμα προσωρινής προστασίας είναι επιπρόσθετο στο δικαίωμα υποβολής αίτησης για διεθνή προστασία.

Όχι, το καθεστώς διεθνούς προστασίας είναι ανεξάρτητο από την προσωρινή προστασία. Για τη χορήγησή του ακολουθείται διαφορετική διαδικασία ενώπιον των αρμόδιων εθνικών αρχών στη χώρα της ΕΕ και το αποτέλεσμα καθορίζεται από την προσωπική σας κατάσταση.
Βλέπε επίσης: Πρακτικός οδηγός: αναγνώριση προσώπων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας

Μπορείτε να επιλέξετε τη χώρα της ΕΕ στην οποία χαίρετε προσωρινής προστασίας. Ωστόσο, μπορείτε να λάβετε προσωρινή προστασία μόνο σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ κάθε φορά. Τα δικαιώματα που συνδέονται με την προσωρινή προστασία είναι τα ίδια σε όλες τις χώρες της ΕΕ που δεσμεύονται από την οδηγία.  

Εάν έχετε εγγραφεί σε μια χώρα και αποφασίσετε να μετακομίσετε σε άλλη, πρέπει να ενημερώσετε τις αρχές της χώρας στην οποία είστε εγγεγραμμένος/-η επί του παρόντος. Στη συνέχεια, η χώρα στην οποία μετακομίζετε θα σας εγγράψει και θα σας προσφέρει το καθεστώς προσωρινής προστασίας και τα επακόλουθα δικαιώματα. 

Ενημερώστε τις εθνικές αρχές του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεστε ότι χρειάζεστε διεθνή προστασία και ακολουθήστε τις οδηγίες τους. Πληροφορίες από τα Υπουργεία Εσωτερικών είναι διαθέσιμες στον χάρτη της παρούσας σελίδας. Βλέπε επίσης: Πρακτικός οδηγός σχετικά με την καταχώριση

Στόχος της προσωρινής προστασίας είναι η παροχή άμεσης προστασίας σε εκτοπισθέντες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν εγκαταλείψει περιοχές ένοπλων συγκρούσεων. Μολονότι η προστασία δεν θίγει το δικαίωμα υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας, μπορεί να μειώσει την ανάγκη να υποβάλετε άμεσα αίτησης διεθνούς προστασίας, καθώς θα σας χορηγηθεί άδεια διαμονής καθώς και συναφή δικαιώματα. Η μέγιστη διάρκεια της προσωρινής προστασίας καθορίζεται από το δίκαιο της Ένωσης.

Το άσυλο είναι ατομικό δικαίωμα, χορηγείται ύστερα από συγκεκριμένη διοικητική και νομική διαδικασία με την οποία διαπιστώνεται κατά πόσον έχετε βάσιμο φόβο δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, συμμετοχής σε κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων. Όταν χορηγηθεί, το άσυλο μπορεί να ανακληθεί κάθε φορά που προκύπτουν νέα στοιχεία ή πορίσματα που δείχνουν ότι υπάρχουν λόγοι επανεξέτασης της εγκυρότητάς του.

Θα πρέπει να απευθυνθείτε στις εθνικές αρχές της χώρας της ΕΕ στην οποία βρίσκεστε για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα συγκεκριμένα δικαιώματα, όπως την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, στέγαση και αγορά εργασίας, την εκπαίδευση των παιδιών και την κράτηση, στο πλαίσιο κάθε καθεστώτος προστασίας. Για γενικές πληροφορίες σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου, βλ. εδώ.

Μπορεί να δικαιούστε άδεια διαμονής ως μέλος οικογένειας πολίτη της ΕΕ ή προσώπου που διαμένει ήδη νόμιμα στην ΕΕ ή ως φοιτητής/-τρια, ερευνητής/-τρια, ασκούμενος/-η ή εργαζόμενος/-η. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τις τοπικές αρχές της χώρας στην οποία βρίσκεστε τώρα. Μπορείτε επίσης να συμβουλευτείτε τη διαδικτυακή πύλη της ΕΕ για τη μετανάστευση για περισσότερες πρακτικές πληροφορίες και συνδέσμους των ιστοτόπων των αρμόδιων εθνικών αρχών.