Deze informatie is ook beschikbaar in het: Oekraïens | українська | Russisch | русский

In reactie op de ongekende en niet-uitgelokte militaire aanval op Oekraïne door de Russische president Poetin, heeft de EU een alomvattend en robuust pakket beperkende sancties ingesteld. Die hebben tot doel:
- schade toe te brengen aan het vermogen van het Kremlin om de oorlog te financieren;
- de voor de invasie verantwoordelijke Russische politieke elite duidelijk de economische en politieke kosten te laten voelen;
- en de economische basis van Rusland te verzwakken.
Deze maatregelen zijn intelligent en gericht, treffen Rusland hard (met maximale impact op de Russische politieke elite), en worden nauw met onze bondgenoten gecoördineerd.
De sancties worden hieronder vermeld.
Sancties tegen individuele personen en entiteiten
Verbod om financiële middelen of economische hulpbronnen te verstrekken aan:
Personen
- Inreisverbod
- Bevriezing van tegoeden
- Verbod om financiële middelen te verstrekken
Entiteiten
- Bevriezing van tegoeden
- Verbod om financiële middelen te verstrekken
- De sanctiecriteria worden uitgebreid, zodat we gemakkelijk kunnen optreden tegen alle leden van de Russische regering en hun familieleden, oligarchen, zakenlieden, propagandamakers en desinformatieverspreiders, en personen die actief zijn in de belangrijkste sectoren van de Russische economie die de militaire agressie ondersteunen.
- Aanscherping van de verslaglegging, waarbij wordt geëist dat op de lijst geplaatste personen al hun activa actief bekendmaken binnen de EU. Dit helpt ervoor te zorgen dat activa veel doeltreffender worden opgespoord en bevroren.
Maatregelen op het gebied van financiële en zakelijke diensten
We snijden Rusland af van de kapitaalmarkten van de EU, zorgen voor hogere leenkosten voor de gesanctioneerde entiteiten en hollen geleidelijk de industriële basis van Rusland uit, door:
- een verbod op elke vorm van het lenen en kopen van waardepapieren van bepaalde Russische banken en de Russische overheid (waaronder de Centrale Bank)
- het bevriezen van de activa van een aantal Russische banken en een verbod om deze te financieren
- een volledig verbod op transacties met bepaalde Russische staatsbedrijven in verschillende sectoren (het militair-industriële complex van het Kremlin)
- te verklaren dat cryptoactiva onder het toepassingsgebied van “effecten” vallen
- uitbreiding van het verbod op de uitvoer van bankbiljetten en op de verkoop van overdraagbare effecten tot alle officiële EU-valuta’s; alle cryptoactivaportemonnees verboden, ongeacht het bedrag
- een verbod op de rating van Rusland en van Russische bedrijven door Europese ratingbureaus en op het verlenen van ratingdiensten aan Russische cliënten
- een verbod op het aanbieden van hoogwaardige cryptoactivadiensten aan Rusland
- een verbod op het verstrekken van advies over trusts aan rijke Russen, zodat het voor hen moeilijker wordt om hun rijkdom in de EU te stallen
- een verbod op het direct of indirect verlenen van bepaalde zakelijke diensten, zoals op het gebied van accountancy, audit (inclusief wettelijke controle), boekhoudkundig of fiscaal advies, IT-adviesdiensten, juridisch advies, architectuur- en ingenieursdiensten, zakelijk en managementadvies, public relations, marktonderzoek en opinieonderzoek, technische testen en toetsen, en reclame aan de Russische regering en in Rusland gevestigde rechtspersonen, entiteiten of instanties
- leden van de Russische elite in het vizier te nemen en hun grote tegoeden bij banken in de EU te bevriezen
We blokkeren bovendien de buitenlandse deviezenreserves van Rusland in de EU door:
- de belangrijkste Russische banken af te koppelen van SWIFT, het dominante mondiale financiële-berichtensysteem
- investeringen in door het Russische fonds voor directe investeringen gecofinancierde projecten te verbieden. Het verstrekken van eurobankbiljetten aan Rusland is ook verboden.
Door deze maatregelen kunnen die banken hun wereldwijde financiële transacties niet langer snel en efficiënt uitvoeren.
Energiesector
Het verbod op de uitvoer van specifieke raffinagetechnologie, bovenop het bestaande verbod op olietechnologie van 2014, maakt het voor Rusland moeilijker en duurder om zijn olieraffinaderijen te moderniseren.
Een verbod op de invoer van alle vormen van Russische steenkool.
Een verreikend verbod op nieuwe investeringen in de Russische energiesector, met beperkte uitzonderingen voor civiele kernenergie en het vervoer van bepaalde energieproducten naar de EU.
Een algeheel verbod op de invoer over zee van alle Russische ruwe aardolie en aardolieproducten. Voor het verbod gelden specifieke overgangsperioden om de sector en de wereldmarkt in staat te stellen zich aan te passen, en er is voorzien in een tijdelijke vrijstelling voor ruwe olie uit pijpleidingen om ervoor te zorgen dat Russische olie kan worden uitgefaseerd. Dit maakt het voor de EU en haar partners mogelijk alternatieve leveringen veilig te stellen en de gevolgen voor de mondiale olieprijzen tot een minimum te beperken.
Nieuwe EU-investeringen in de Russische mijnbouwsector zullen verboden zijn, met uitzondering van bepaalde grondstoffen.
De G7 en alle EU-lidstaten hebben voor de uitvoer van Russische ruwe olie over zee een prijsplafond van 60 USD per vat vastgesteld. De bedoeling daarvan is de inkomsten van Rusland verder te verlagen, de mondiale energiemarkten stabiel te houden, de inflatie te beteugelen en de energiekosten stabiel te houden.
Vervoerssector
- Verbod op de uitvoer, verkoop, levering of overdracht van vliegtuigen, vliegtuigonderdelen en -uitrusting aan Rusland.
- Verbod op financiële of andere diensten in verband met reparatie en onderhoud daarvan.
- Sluiting van het luchtruim van de EU voor alle Russische, in Rusland geregistreerde of door dat land gecontroleerde vliegtuigen, met inbegrip van privéjets van oligarchen.
- Beperkingen op de uitvoer van goederen voor de zeescheepvaart en radiocommunicatietechnologie.
- Een volledig verbod op Russisch en Belarussisch vrachtvervoer over de weg in de EU (bepaalde uitzonderingen zullen van toepassing zijn op essentiële goederen, zoals landbouwproducten en levensmiddelen, humanitaire hulp en energie).
- Ontzeggen van toegang tot EU-havens aan alle onder Russische vlag varende schepen (uitzonderingen gelden voor medische goederen, voedsel, energie en humanitaire doeleinden).
Goederen voor tweeërlei gebruik en geavanceerde technologie
De exportcontrole op goederen voor tweeërlei gebruik, gericht tegen gevoelige sectoren in het Russische militair-industriële complex, wordt aangescherpt en uitgebreid, en de toegang van Rusland tot belangrijke geavanceerde technologie wordt beperkt. Dit omvat:
- drones en software voor drones
- software voor encryptieapparatuur
- halfgeleiders en geavanceerde elektronica
- motoren voor drones
- chemische stoffen die voor chemische wapens kunnen worden gebruikt
- rechtshandhavingsproducten
- speciale materialen en industriële machines
- camouflage-uitrusting en stoffen voor oproerbeheersing, elektronische componenten die in Russische wapens zijn aangetroffen
Uitbreiding van de lijst van aan sancties onderworpen entiteiten waarvoor strengere beperkingen gelden met bedrijven die op militair en defensiegebied actief zijn en de invasie logistiek en materieel ondersteunen.
De sancties beperken de toegang van Rusland tot belangrijke technologie naast goederen en technologie voor tweeërlei gebruik, en verminderen geleidelijk de technologische capaciteiten van Rusland.
De sancties maken een einde aan overheidsfinanciering of financiële bijstand voor handel met of investeringssteun in Rusland, zoals nationale exportsubsidies.
Beperkende handelsmaatregelen: uitvoer- en invoerverboden
In samenwerking met de G7-landen en andere gelijkgestemde partners behandelt de EU Rusland sinds 15 maart 2022 niet langer als een meestbegunstigd land in het kader van de WTO. Hierdoor kan Rusland niet langer profiteren van de belangrijke handelsvoordelen als WTO-lid.
De EU heeft besloten niet op te treden door middel van een verhoging van de invoertarieven, maar via sancties die bestaan uit verboden op de in- of uitvoer van goederen, met name:
- een EU-invoerverbod op alle eindproducten en halffabricaten van staal
- een EU-uitvoerverbod op luxegoederen om de Russische elite rechtstreeks te raken
- aanvullende invoerverboden, onder meer voor cement, rubberproducten, hout, gedistilleerde dranken, alcoholische dranken, hoogwaardige zeevruchten
- verdere gerichte uitvoerverboden (ter waarde van 10 miljard euro) op gebieden waar Rusland erg afhankelijk van Europese leveringen en dus kwetsbaar is. Dat zijn onder meer quantumcomputing, geavanceerde halfgeleiders, gevoelige machines, transport en chemicaliën. Ook gespecialiseerde katalysatoren voor gebruik in de raffinaderij-industrie vallen hieronder. Dit kan helpen om Ruslands technologische basis en industriële capaciteit te verzwakken
- toevoegen van reactiemotorbrandstof en brandstofadditieven, die door het Russische leger kunnen worden gebruikt, aan het bestaande uitvoerverbod
- verbod op de directe of indirecte aankoop, invoer of overdracht van goud dat oorspronkelijk uit Rusland komt
- uitvoerverbod op door het leger gebruikte laagtechnologische producten, zoals speelgoed-/hobbydrones, complexe generatoren, laptops, camera’s en lenzen, toestellen voor radionavigatie en toestellen voor het zenden of ontvangen van spraak, beelden of gegevens
FEIT
- Het uitvoerverbod op luxegoederen uit de EU ontzegt de Russische elite zaken zoals auto’s, horloges en juwelen. Het invoerverbod geldt voor typisch Russische producten zoals wodka en kaviaar.
- Het invoerverbod op Russische steenkool heeft gevolgen voor een kwart van de volledige wereldwijde Russische steenkooluitvoer, wat neerkomt op een inkomstenderving van 8 miljard euro per jaar voor Rusland.
- Aan de uitvoerzijde bedraagt de totale geschatte waarde van de uitvoerbeperkingen voor goederen en technologieën tot op heden 32,5 miljard euro. Dit is 36 % van de uitvoer van de EU vóór de invasie.
- 57 % van de invoer vóór de oorlog valt onder maatregelen, wat neerkomt op 89,9 miljard euro.
- De totale waarde van de uitvoerbeperkingen voor diensten bedraagt 3,28 miljard euro (16 % van de EU-uitvoer van diensten naar Rusland in 2021).
- Geen van de maatregelen die de EU heeft vastgesteld, is op enigerlei wijze gericht op de handel in landbouwproducten en levensmiddelen, waaronder tarwe en meststoffen, tussen derde landen en Rusland.
Uitsluiting van Rusland van overheidsopdrachten en Europees geld
- Volledig verbod op de deelname van Russische onderdanen en entiteiten aan overheidsopdrachten in de EU.
- Beperking van financiële en niet-financiële steun in het kader van programma’s van de EU, Euratom of EU-lidstaten aan Russische entiteiten die eigendom zijn of onder controle staan van de overheid. Er zullen geen nieuwe contracten of overeenkomsten met Russische overheidsinstanties of verwante entiteiten worden gesloten.
FEIT
De Commissie beëindigt de deelname van Russische overheidsinstanties of verwante entiteiten aan alle lopende subsidieovereenkomsten en stopt alle daarmee verband houdende betalingen in het kader van Horizon 2020, Euratom en Erasmus+.
Voor Horizon Europa (met uitzondering van de Europese Onderzoeksraad en de Europese Innovatieraad) komt geen enkele (publieke of private) juridische entiteit die gevestigd is in Rusland, Belarus of in niet door de Oekraïense regering gecontroleerde gebieden van Oekraïne, in aanmerking voor deelname.
Visummaatregelen
Op 9 september 2022 heeft de Raad ermee ingestemd de visumversoepelingsovereenkomst van de EU met Rusland volledig op te schorten. De opschorting betekent dat burgers van Rusland niet langer bevoorrechte toegang tot de EU hebben, en een langere, duurdere en moeizamere visumaanvraagprocedure moeten volgen. De lidstaten hebben een ruime beoordelingsmarge bij de behandeling van aanvragen van Russische burgers voor visa voor kort verblijf en kunnen Russische onderdanen die naar de EU willen reizen strenger controleren. De EU blijft openstaan voor bepaalde groepen Russische visumaanvragers die voor essentiële doeleinden reizen, zoals met name familieleden van EU-burgers, journalisten, dissidenten en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties.
De Commissie heeft ook een voorstel ingediend om Russische paspoorten die zijn afgegeven in bezette gebieden van Oekraïne, niet te erkennen. Dit voorstel is nu in behandeling bij het Europees Parlement en de Raad.
Sancties tegen desinformatieverspreiders
De Kremlingezinde desinformatiekanalen die onder zeggenschap van de Russische overheid staan, zijn essentiële instrumenten om de Russische agressie tegen Oekraïne te ondersteunen. Zij vormen een significante en rechtstreekse bedreiging voor de openbare orde en veiligheid van de EU. Daarom heeft de EU besloten sancties op te leggen aan de kanalen voor desinformatie en informatiemanipulatie van het Kremlin.
Schorsing van de transmissie en uitzending van Russia Today, Sputnik, Rossiya RTR/RTR Planeta, Rossiya 24/Russia 24, TV Centre International, NTV/NTV Mir, Rossiya 1, REN TV en Pervyi Kanal, waaronder via de kabel, satelliet, IPTV, platformen, het internet en apps. Alle relevante licenties, vergunningen en uitzendrechten zijn geschorst. Dit geldt ook voor uitzendingen naar derde landen.
Het is ook verboden om reclame voor producten of diensten te maken via kanalen die aan sancties zijn onderworpen.
EUvsDisinfo: Desinformatie over Oekraïne
Deze maatregelen komen bovenop de op 23 februari 2022overeengekomen sancties met betrekking tot Donetsk en Loehansk, met name:
- een invoerverbod voor goederen uit deze gebieden
- beperkingen op handel en investeringen die verband houden met bepaalde economische sectoren
- een verbod op het verlenen van toeristische diensten
- een verbod op de uitvoer van bepaalde goederen en technologie
Belarus
Een sanctiepakket tegen Belarus, tegen de belangrijkste sectoren en personen die de Russische oorlogsinspanning steunen.
Sancties om de bestaande mazen te dichten en verdere import- en exportbeperkingen aan de belangrijkste economische sectoren op te leggen:
- Er komt een einde aan de uitzondering voor contracten die zijn afgesloten vóór de aanneming van de bestaande sancties.
- Er komt een nieuw invoerverbod op potas, hout, cement, ijzer en staal, en rubberproducten, en een nieuw uitvoerverbod voor bepaalde soorten machines, goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik, en andere geavanceerde goederen en technologie die de militaire en technologische ontwikkeling van Belarus op het gebied van defensie en veiligheid zouden kunnen ondersteunen.
- Er worden beperkende maatregelen ingesteld tegen hooggeplaatste Belarussische militairen.
- SWIFT-verbodsbepalingen die vergelijkbaar zijn met die voor Rusland, en een verdere uitbreiding van de bestaande financiële beperkingen, in overeenstemming met de reeds bestaande maatregelen met betrekking tot de Russische sancties.
Deze sancties zijn op 6 oktober 2022 uitgebreid tot alle niet onder regeringsgezag vallende gebieden van Oekraïne in de oblasten Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson.
Proces van toetreding tot de WTO
In het licht van de materiële steun van Belarus aan de Russische invasie wordt het toetredingsproces opgeschort en zal de EU niet deelnemen aan toetredingswerkzaamheden. Dit is bevestigd in een gezamenlijke verklaring met andere gelijkgezinde WTO-leden op 22 maart 2022.
De sancties vormen een aanzienlijke aanscherping van de huidige sectormaatregelen, en treffen vijf van de top-tien exportsectoren van de Belarussische economie en het grootste deel van de uitvoer van de EU naar Belarus. De maatregelen omvatten nu bijna 70 % van de totale Belarussische uitvoer naar de EU.
“Freeze and Seize”-taskforce
De Commissie heeft een “Freeze and Seize”-taskforce opgericht, die de banden tussen vermogensbestanddelen van door de EU gesanctioneerde personen en criminele activiteiten gaat onderzoeken. Onderzoek en vervolging zijn bevoegdheden van de lidstaten, maar het doel van de taskforce is de nodige coördinatie op operationeel vlak te versterken om ervoor te zorgen dat de EU-sancties door alle lidstaten doeltreffend worden gehandhaafd.
De taskforce bestaat uit vertegenwoordigers van de Commissie, contactpunten uit alle lidstaten, Eurojust en Europol. Hij gaat zijn werkzaamheden coördineren met de “Russian Elites, Proxies, and Oligarchs (REPO)”-taskforce, opgericht door de G7-landen, Australië en de Europese Unie. Hij komt wekelijk bijeen en blijft zolang als nodig operationeel.
Ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen
Om bij te dragen tot de uitvoering van beperkende maatregelen van de EU stelt de Commissie voor om schending van beperkende maatregelen van de EU toe te voegen aan de lijst van EU-misdrijven en om de regels inzake ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen aan te scherpen. Zolang de Russische agressie tegen Oekraïne voortduurt, is het van het grootste belang dat de beperkende maatregelen van de EU volledig worden uitgevoerd. Schending van die maatregelen mag niet lonend zijn. Deze voorstellen hebben tot doel ervoor te zorgen dat vermogensbestanddelen van personen en entiteiten die de beperkende maatregelen schenden, voortaan effectief kunnen worden geconfisqueerd.